Trang Chính
Đăng Nhập1
Lào, vấn đề chiến lược mang tính sống còn của VN 2/8/2009, 10:21 am
TicTicTic
Thành viên mới
Đua tranh đầu tư
Việt Nam rõ ràng cũng ganh đua với Trung Quốc trong ảnh hưởng đầu tư. Các con số được đưa ra tại một hội nghị ngày 12 tháng Tám về hợp tác đầu tư Việt-Lào được tổ chức ở Viêng Chăn cho thấy rằng đầu tư của Việt Nam đã tăng lên 177 dự án với 1,28 tỉ đô la. Nếu con số là chính xác thì điều này sẽ đưa Việt Nam lên thành nhà đầu tư lớn thứ hai tại Lào, sau Thái Lan và đẩy Trung Quốc xuống hàng thứ ba.
Các lĩnh vực đầu tư bao gồm khai mỏ, trợ giúp nông nghiệp và gia công chế biến. Trong những năm gần đây, Việt Nam đã đầu tư mạnh vào các đồn điền cao su tại phía nam Lào, đặc biệt là hai tỉnh Savannakhet và Champassak. Lào cũng ngày càng được coi là một nguồn thủy điện tiềm tàng và có thông tin cho hay PetroVietnam và Điện lực Việt Nam đang lên kế hoạch cho những dự án mới tại nước này.
Để tạo điều kiện thuận lới cho thương mại và đầu tư và mở đường vào các thị trường tại Thái Lan và những nước còn lại của Đông nam Á, Việt Nam đã tất bật xây dựng các con đường tại phía đông Lào như là một phần của dự án mở tuyến đường Hành lang Đông-Tây thuộc Tiểu vùng Thượng nguồn Mekong, nhằm nối liền Việt Nam, Lào, Thái Lan, Myanmar và Ấn Độ. Mắt xích quan trọng nhất là con đường nối bến cảng Đà Nẵng ở miền trung Việt Nam với cái gọi là "Nhịp cầu Hữu nghị Thứ hai" kéo dài suốt sông Mekong nối liền Savannakhet của Lào với Mukhdahan Thái Lan.
Trong lúc các quan hệ thương mại phát triển nhanh chóng, những gắn kết về an ninh giữa hai nước có lẽ đã được xác lập chặt chẽ hơn. Cho tới ít nhất là cuối thập kỷ 1980, có 40.000 đến 50.000 binh lính Việt Nam được cho rằng đã đồn trú ở Lào. Mặc dù Việt Nam đã rút quân đội của mình về vào những năm 1990, nước này vẫn duy trì công việc huấn luyện lực lượng cốt cán của Lào, và theo một số nguồn tin, các cơ quan tình báo quân sự có đặt đại diện tại đây. Quân đội Lào tiếp tục sang Việt Nam để có được những hướng dẫn về quân sự, đặc biêt là những mối quan ngại đối với tình hình nổi dậy của người dân tộc thiểu số Hmong. Theo một số nhà phân tích, các đoàn đại biểu quân đội Lào tới Việt Nam năm 1999 và 2000 đã đề nghị tìm những lời khuyên sau những phản kháng và một làn sóng đánh bom bí ẩn khắp thủ đô Viêng Chăn.
Trong mối tương phản, Trung Quốc chỉ khôi phục các mối quan hệ ngoại giao thông thường với Lào năm 1988 - song giờ đây đang nhanh chóng bù đắp lại quãng thời gian đã mất. Trung Quốc có thể tăng cường mạnh mẽ ảnh hưởng của mình tại Lào bằng việc cứu giúp nước này từ cơn khủng hoảng tài chính Á châu năm 1997 thông qua việc tăng cường các khoản viện trợ, đầu tư và thương mại. Những món trợ cấp xuất khẩu hào phóng và các khoản vay không tính lãi đã giúp ổn định đồng kíp nội tệ đang chao đảo của Lào.
Kể từ đó, một loạt những thỏa thuận song phương đã được ký kết kèm theo việc hợp tác kinh tế, kỹ thuật, phát triển hạ tầng cơ sở và đầu tư, ngân hàng. Vào năm 2000, Chủ tịch Giang Trạch Dân đã thực hiện chuyến viếng thăm đầu tiên của một lãnh đạo nhà nước Trung Quốc tới quốc gia này, dọn đường cho việc tiếp tục những trao đổi cấp cao giữ hai chính phủ. Theo nguồn tin báo chí Trung Quốc, Bắc Kinh đã xóa khoản nợ 1,7 tỉ đô la của Lào vào năm 2003.
Lợi ích của Trung Quốc ở Lào chủ yếu là về kinh tế, do nước này vừa là một nguồn tài nguyên thiên nhiên và vừa là một tuyến đường trung chuyển hàng hóa do Trung Quốc sản xuất đi tới Đông nam Á. Các nhà đầu tư Trung Quốc chú tâm nhiều vào thủy điện ở Lào và một vài đập nước đang được xây dựng với nhiều đập nước khác đang trong giai đoạn lập kế hoạch. Khai mỏ cũng là một lĩnh vực quan trọng trong đầu tư, với những hình thức nhượng quyền được ban cho các nhà đầu tư Trung Quốc, gồm vàng, đồng, sắt, kali và bô-xít. Đến mức cả trong nông nghiệp thương mại nữa, với các khoản đầu tư mạnh mẽ của Trung Quốc vào trồng ngô, sắn, mía và cao su tại các khu vực phía bắc để xuất khẩu sang Trung Quốc.
Lưu tâm tới công nghệ, giống và thị trường mới đã được đưa tới bởi đầu tư của Trung Quốc, người phát ngôn Yong nói rằng "các quan hệ được cải thiện và đang rộng mở đối với Trung Quốc tại sáu tỉnh (phía bắc) này đã có một lợi ích ngay tức khắc."
Mậu dịch hai chiều đạt 249 triệu đô la năm 2007, nhưng chỉ ngang với Việt Nam, Trung Quôc cho biết nước này hy vọng buôn bán song phương sẽ lên tới 1 tỉ đô la trong ít năm tới. Theo Uỷ ban Kế hoạch và Đầu Tư Lào, Trung Quốc đã đầu tư trực tiếp 1,1 tỉ đô la vào tháng Tám năm 2007, làm cho nước này trở thành nhà đầu tư lớn thứ hai sau Thái Lan.
Trong chuyến viếng thăm của Thủ tướng Trung Quốc Ôn [Gia Bảo] tới Viêng Chăn tháng Ba, đồng thời dự Hội nghị thượng đỉnh Tiểu vùng Thượng nguồn Mekong, bảy thỏa thuận đã được ký kết giữa hai nước trải rộng trong các vấn đề về kinh tế, kỹ thuật, năng lượng và chính phủ điện tử. Trung Quốc cũng đã đề nghị một khoản tín dụng cho xuất khẩu sản phẩm gồm xe hơi và máy bay trực thăng. Các khoản vay mượn từ Trung Quốc cũng đã giúp thành lập Công ty Lao Telecom và Lao Asia Telecom, lập những dự án chính phủ điện tử và mua máy bay cho hãng Lao Aviation.
Trung Quốc đã dành sự chú ý đặc biệt cho phát triển mở rộng nhanh chóng mạng lưới đường xá phía bắc Lào. Tái thiết tuyến Đường số 3, suốt từ Siêng Khoảng, Thái Lan, qua Lào tới thị trấn Huay Xai, nối với thành phố Jinghong của tỉnh Yunnan, Trung Quốc, đã hoàn thiện từ đầu năm nay. Xây dựng một cây cầu - bằng công quỹ nhà nước Trung Quốc - ngang qua Sông Mekong để hoàn chỉnh lộ trình, được cho rằng sẽ bắt đầu khởi công vào cuối năm nay. Dự án đường xá là một phần trong Hành lang Bắc-Nam của Tiểu vùng Thượng nguồn Mekong nối Trung Quốc, Lào và Thái Lan. Trung Quốc hy vọng rằng tuyến đường này sẽ cho phép nước này vận chuyển hiệu quả hơn hàng hóa qua Thái Lan tới phần còn lại của Đông nam Á và cung cấp một mắt xích nối kết với các cảng biển của Thái.
Quyền lực mềm và cứng
Tuy nhiên không phải tất cả các nguồn đầu tư của Trung Quốc đều hoàn toàn mang tính chất thương mại. Nỗ lực đáng kể - cộng với tiền bạc - đã được sử dụng cho những dự án "ảnh hưởng mềm", bao gồm xây dựng Nhà Văn hóa Quốc gia trị giá 7 triệu đô la do Trung Quốc tài trợ, Đại lộ Trung tâm dài 13 km, nâng cấp Đài tưởng niệm Chiến thắng Patuxai và công viên xung quanh đài tại Viêng Chăn. Trung Quốc cũng xây dựng một Bệnh viện Hữu nghị Trung-Lào ngay bên ngoài thị trấn du lịch và là cố cung Luang Prabang. Ngoài ra, số lượng tăng dần các cán bộ nòng cốt của LPRP đang tham dự những khóa huấn luyện và hội thảo tại Trung Quốc, nhiều hoạt động được tổ chức tại thành phố Côn Minh phía nam Trung Quốc, trong khi ngày càng có nhiều các học bổng cho học sinh Lào tới học tập tại Trung Quốc.
Đặc biệt, Trung Quốc đã xây dựng những mối gắn kết kinh tế này nhằm tạo nên những thế chủ động chiến lược trong quan hệ với Lào, được một số nhà quan sát nhìn nhận như là một mối đe doạ tiềm tàng đối với vị thế của Việt Nam. Các tiếp xúc mới đây giữa Quân đội Nhân dân Lào (LPA) và Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đã được tăng cường, trong khi số sĩ quan Lào đang tham gia huấn luyện tại Trung Quốc ngày càng tăng.
Theo các nhà phân tích, ngân sách giành cho quân đội của Lào đã được tăng lên đều đặn trong những năm gần đây, và chính phủ không hề nghi ngại trước nhận thức rằng với nền công nghiệp quốc phòng khổng lổ của Trung Quốc và thái độ sốt sắng đã được minh chứng của Bắc Kinh trong trao đổi khí tài hạng nặng cho quân đội với những ưu đãi thương mại được đánh giá tốt hơn cho việc hiện đại hóa quân đội nước này thông qua những mối gắn kết gần gũi thêm với Trung Quốc hơn là Việt Nam.
Tuy nhiên, không phải ai ai cũng vui lòng với vai trò đang gia tăng của Trung Quốc. Trong khi nhiều người Lào hồ hởi tiếp nhận những hàng hóa rẻ hơn sản xuất tại Trung Quốc, họ không phải lúc nào cũng tán dương những gì được nhìn thấy khi mà một dòng di dân Trung Quốc ngày càng tăng vào đất nước này và một ảnh hưởng lớn thêm dần của Trung Quốc đối với chính phủ ở đây. Lào lo ngại về một "cuộc xâm lăng từng bước của Trung Quốc" có lẽ hầu như rõ rệt qua thái độ phản đối được thể hiện trong sự thức tỉnh từ thông báo của chính phủ về một một nhượng bộ đất đai to lớn cho các nhà đầu tư Trung Quốc gần ngôi đền That Luang mang tính biểu tượng của Phật giáo tại Viêng Chăn.
Trong lúc sự trợ giúp đất đai đặc biệt có vẻ như được thực hiện qua trao đổi với Trung Quốc để xây dựng một tổ hợp sân vận động thể thao mới hiện đại giành để sử dụng khi Lào đăng cai Đại hội Thế thao Đông nam Á 2009, thì sự sắp đặt này rõ ràng đã gây phẩn nộ cho một số đảng viên LPRP là những người không được tham khảo ý kiến về bản thỏa thuận. Mặc dù chính phủ đã tỏ ra đặc biệt cố gắng xua tan những lời đồn đại, song nó vẫn tiếp tục dai dẳng.
Cựu chủ tịch nhà nước Lào Kaysone Phomvihan từng nói, "Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song tình hữu nghị Lào-Việt sẽ đời đời bền vững." Điều đó có thể đúng, bởi tính chất địa lý đặc biệt cũng như quá khứ lịch sử, song cuộc ganh đua Trung Quốc - Việt Nam để có được ảnh hưởng đối với Lào đang diễn ra cao độ và cho đến giờ đất nước này đã được hưởng những món lợi tuyệt vời trong việc cân bằng màn ve vãn của hai vị láng giềng.
Xét cho cùng VN phát triển trông lề mề chậm chạp hóa ra là vì Lào nhưng kết nhất câu nói của cụ Kaysone Phomvihan (nguồn http://www.x-cafevn.org/node/1113)
Việt Nam rõ ràng cũng ganh đua với Trung Quốc trong ảnh hưởng đầu tư. Các con số được đưa ra tại một hội nghị ngày 12 tháng Tám về hợp tác đầu tư Việt-Lào được tổ chức ở Viêng Chăn cho thấy rằng đầu tư của Việt Nam đã tăng lên 177 dự án với 1,28 tỉ đô la. Nếu con số là chính xác thì điều này sẽ đưa Việt Nam lên thành nhà đầu tư lớn thứ hai tại Lào, sau Thái Lan và đẩy Trung Quốc xuống hàng thứ ba.
Các lĩnh vực đầu tư bao gồm khai mỏ, trợ giúp nông nghiệp và gia công chế biến. Trong những năm gần đây, Việt Nam đã đầu tư mạnh vào các đồn điền cao su tại phía nam Lào, đặc biệt là hai tỉnh Savannakhet và Champassak. Lào cũng ngày càng được coi là một nguồn thủy điện tiềm tàng và có thông tin cho hay PetroVietnam và Điện lực Việt Nam đang lên kế hoạch cho những dự án mới tại nước này.
Để tạo điều kiện thuận lới cho thương mại và đầu tư và mở đường vào các thị trường tại Thái Lan và những nước còn lại của Đông nam Á, Việt Nam đã tất bật xây dựng các con đường tại phía đông Lào như là một phần của dự án mở tuyến đường Hành lang Đông-Tây thuộc Tiểu vùng Thượng nguồn Mekong, nhằm nối liền Việt Nam, Lào, Thái Lan, Myanmar và Ấn Độ. Mắt xích quan trọng nhất là con đường nối bến cảng Đà Nẵng ở miền trung Việt Nam với cái gọi là "Nhịp cầu Hữu nghị Thứ hai" kéo dài suốt sông Mekong nối liền Savannakhet của Lào với Mukhdahan Thái Lan.
Trong lúc các quan hệ thương mại phát triển nhanh chóng, những gắn kết về an ninh giữa hai nước có lẽ đã được xác lập chặt chẽ hơn. Cho tới ít nhất là cuối thập kỷ 1980, có 40.000 đến 50.000 binh lính Việt Nam được cho rằng đã đồn trú ở Lào. Mặc dù Việt Nam đã rút quân đội của mình về vào những năm 1990, nước này vẫn duy trì công việc huấn luyện lực lượng cốt cán của Lào, và theo một số nguồn tin, các cơ quan tình báo quân sự có đặt đại diện tại đây. Quân đội Lào tiếp tục sang Việt Nam để có được những hướng dẫn về quân sự, đặc biêt là những mối quan ngại đối với tình hình nổi dậy của người dân tộc thiểu số Hmong. Theo một số nhà phân tích, các đoàn đại biểu quân đội Lào tới Việt Nam năm 1999 và 2000 đã đề nghị tìm những lời khuyên sau những phản kháng và một làn sóng đánh bom bí ẩn khắp thủ đô Viêng Chăn.
Trong mối tương phản, Trung Quốc chỉ khôi phục các mối quan hệ ngoại giao thông thường với Lào năm 1988 - song giờ đây đang nhanh chóng bù đắp lại quãng thời gian đã mất. Trung Quốc có thể tăng cường mạnh mẽ ảnh hưởng của mình tại Lào bằng việc cứu giúp nước này từ cơn khủng hoảng tài chính Á châu năm 1997 thông qua việc tăng cường các khoản viện trợ, đầu tư và thương mại. Những món trợ cấp xuất khẩu hào phóng và các khoản vay không tính lãi đã giúp ổn định đồng kíp nội tệ đang chao đảo của Lào.
Kể từ đó, một loạt những thỏa thuận song phương đã được ký kết kèm theo việc hợp tác kinh tế, kỹ thuật, phát triển hạ tầng cơ sở và đầu tư, ngân hàng. Vào năm 2000, Chủ tịch Giang Trạch Dân đã thực hiện chuyến viếng thăm đầu tiên của một lãnh đạo nhà nước Trung Quốc tới quốc gia này, dọn đường cho việc tiếp tục những trao đổi cấp cao giữ hai chính phủ. Theo nguồn tin báo chí Trung Quốc, Bắc Kinh đã xóa khoản nợ 1,7 tỉ đô la của Lào vào năm 2003.
Lợi ích của Trung Quốc ở Lào chủ yếu là về kinh tế, do nước này vừa là một nguồn tài nguyên thiên nhiên và vừa là một tuyến đường trung chuyển hàng hóa do Trung Quốc sản xuất đi tới Đông nam Á. Các nhà đầu tư Trung Quốc chú tâm nhiều vào thủy điện ở Lào và một vài đập nước đang được xây dựng với nhiều đập nước khác đang trong giai đoạn lập kế hoạch. Khai mỏ cũng là một lĩnh vực quan trọng trong đầu tư, với những hình thức nhượng quyền được ban cho các nhà đầu tư Trung Quốc, gồm vàng, đồng, sắt, kali và bô-xít. Đến mức cả trong nông nghiệp thương mại nữa, với các khoản đầu tư mạnh mẽ của Trung Quốc vào trồng ngô, sắn, mía và cao su tại các khu vực phía bắc để xuất khẩu sang Trung Quốc.
Lưu tâm tới công nghệ, giống và thị trường mới đã được đưa tới bởi đầu tư của Trung Quốc, người phát ngôn Yong nói rằng "các quan hệ được cải thiện và đang rộng mở đối với Trung Quốc tại sáu tỉnh (phía bắc) này đã có một lợi ích ngay tức khắc."
Mậu dịch hai chiều đạt 249 triệu đô la năm 2007, nhưng chỉ ngang với Việt Nam, Trung Quôc cho biết nước này hy vọng buôn bán song phương sẽ lên tới 1 tỉ đô la trong ít năm tới. Theo Uỷ ban Kế hoạch và Đầu Tư Lào, Trung Quốc đã đầu tư trực tiếp 1,1 tỉ đô la vào tháng Tám năm 2007, làm cho nước này trở thành nhà đầu tư lớn thứ hai sau Thái Lan.
Trong chuyến viếng thăm của Thủ tướng Trung Quốc Ôn [Gia Bảo] tới Viêng Chăn tháng Ba, đồng thời dự Hội nghị thượng đỉnh Tiểu vùng Thượng nguồn Mekong, bảy thỏa thuận đã được ký kết giữa hai nước trải rộng trong các vấn đề về kinh tế, kỹ thuật, năng lượng và chính phủ điện tử. Trung Quốc cũng đã đề nghị một khoản tín dụng cho xuất khẩu sản phẩm gồm xe hơi và máy bay trực thăng. Các khoản vay mượn từ Trung Quốc cũng đã giúp thành lập Công ty Lao Telecom và Lao Asia Telecom, lập những dự án chính phủ điện tử và mua máy bay cho hãng Lao Aviation.
Trung Quốc đã dành sự chú ý đặc biệt cho phát triển mở rộng nhanh chóng mạng lưới đường xá phía bắc Lào. Tái thiết tuyến Đường số 3, suốt từ Siêng Khoảng, Thái Lan, qua Lào tới thị trấn Huay Xai, nối với thành phố Jinghong của tỉnh Yunnan, Trung Quốc, đã hoàn thiện từ đầu năm nay. Xây dựng một cây cầu - bằng công quỹ nhà nước Trung Quốc - ngang qua Sông Mekong để hoàn chỉnh lộ trình, được cho rằng sẽ bắt đầu khởi công vào cuối năm nay. Dự án đường xá là một phần trong Hành lang Bắc-Nam của Tiểu vùng Thượng nguồn Mekong nối Trung Quốc, Lào và Thái Lan. Trung Quốc hy vọng rằng tuyến đường này sẽ cho phép nước này vận chuyển hiệu quả hơn hàng hóa qua Thái Lan tới phần còn lại của Đông nam Á và cung cấp một mắt xích nối kết với các cảng biển của Thái.
Quyền lực mềm và cứng
Tuy nhiên không phải tất cả các nguồn đầu tư của Trung Quốc đều hoàn toàn mang tính chất thương mại. Nỗ lực đáng kể - cộng với tiền bạc - đã được sử dụng cho những dự án "ảnh hưởng mềm", bao gồm xây dựng Nhà Văn hóa Quốc gia trị giá 7 triệu đô la do Trung Quốc tài trợ, Đại lộ Trung tâm dài 13 km, nâng cấp Đài tưởng niệm Chiến thắng Patuxai và công viên xung quanh đài tại Viêng Chăn. Trung Quốc cũng xây dựng một Bệnh viện Hữu nghị Trung-Lào ngay bên ngoài thị trấn du lịch và là cố cung Luang Prabang. Ngoài ra, số lượng tăng dần các cán bộ nòng cốt của LPRP đang tham dự những khóa huấn luyện và hội thảo tại Trung Quốc, nhiều hoạt động được tổ chức tại thành phố Côn Minh phía nam Trung Quốc, trong khi ngày càng có nhiều các học bổng cho học sinh Lào tới học tập tại Trung Quốc.
Đặc biệt, Trung Quốc đã xây dựng những mối gắn kết kinh tế này nhằm tạo nên những thế chủ động chiến lược trong quan hệ với Lào, được một số nhà quan sát nhìn nhận như là một mối đe doạ tiềm tàng đối với vị thế của Việt Nam. Các tiếp xúc mới đây giữa Quân đội Nhân dân Lào (LPA) và Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đã được tăng cường, trong khi số sĩ quan Lào đang tham gia huấn luyện tại Trung Quốc ngày càng tăng.
Theo các nhà phân tích, ngân sách giành cho quân đội của Lào đã được tăng lên đều đặn trong những năm gần đây, và chính phủ không hề nghi ngại trước nhận thức rằng với nền công nghiệp quốc phòng khổng lổ của Trung Quốc và thái độ sốt sắng đã được minh chứng của Bắc Kinh trong trao đổi khí tài hạng nặng cho quân đội với những ưu đãi thương mại được đánh giá tốt hơn cho việc hiện đại hóa quân đội nước này thông qua những mối gắn kết gần gũi thêm với Trung Quốc hơn là Việt Nam.
Tuy nhiên, không phải ai ai cũng vui lòng với vai trò đang gia tăng của Trung Quốc. Trong khi nhiều người Lào hồ hởi tiếp nhận những hàng hóa rẻ hơn sản xuất tại Trung Quốc, họ không phải lúc nào cũng tán dương những gì được nhìn thấy khi mà một dòng di dân Trung Quốc ngày càng tăng vào đất nước này và một ảnh hưởng lớn thêm dần của Trung Quốc đối với chính phủ ở đây. Lào lo ngại về một "cuộc xâm lăng từng bước của Trung Quốc" có lẽ hầu như rõ rệt qua thái độ phản đối được thể hiện trong sự thức tỉnh từ thông báo của chính phủ về một một nhượng bộ đất đai to lớn cho các nhà đầu tư Trung Quốc gần ngôi đền That Luang mang tính biểu tượng của Phật giáo tại Viêng Chăn.
Trong lúc sự trợ giúp đất đai đặc biệt có vẻ như được thực hiện qua trao đổi với Trung Quốc để xây dựng một tổ hợp sân vận động thể thao mới hiện đại giành để sử dụng khi Lào đăng cai Đại hội Thế thao Đông nam Á 2009, thì sự sắp đặt này rõ ràng đã gây phẩn nộ cho một số đảng viên LPRP là những người không được tham khảo ý kiến về bản thỏa thuận. Mặc dù chính phủ đã tỏ ra đặc biệt cố gắng xua tan những lời đồn đại, song nó vẫn tiếp tục dai dẳng.
Cựu chủ tịch nhà nước Lào Kaysone Phomvihan từng nói, "Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song tình hữu nghị Lào-Việt sẽ đời đời bền vững." Điều đó có thể đúng, bởi tính chất địa lý đặc biệt cũng như quá khứ lịch sử, song cuộc ganh đua Trung Quốc - Việt Nam để có được ảnh hưởng đối với Lào đang diễn ra cao độ và cho đến giờ đất nước này đã được hưởng những món lợi tuyệt vời trong việc cân bằng màn ve vãn của hai vị láng giềng.
Xét cho cùng VN phát triển trông lề mề chậm chạp hóa ra là vì Lào nhưng kết nhất câu nói của cụ Kaysone Phomvihan (nguồn http://www.x-cafevn.org/node/1113)
